خط تولید چیست؟ معرفی انواع خط تولید از مجزا و پیوسته تا کارگاهی و انبوه

خط تولید فرایند ساخت و تولید قطعات و ماشین آلات در صنایع مختلف است. بسته به فناوری که در خط تولید به کار گرفته می شود و حصولی که مدنظر است،  انواع مختلی از خط تولید استقرار پیدا می کند. ابرگان سازه با تجربه چند ساله در اجرای انواع خط تولید های صنعتی، در ادامه معرفی کلی از خط تولید  و انواع آن ارائه داده است.

خط تولید چیست؟

در خط تولید از روش‌های تولید، نرم‌افزار برنامه‌ریزی عملیات، ماشین‌آلات و نیروی کار برای تبدیل مواد خام به محصول نهایی استفاده می‌شود. به طور کلی، پنج خط تولید وجود دارد و اکثر مشاغلی که به تولید محصولات مشغول‌اند، در یکی از این پنج دسته قرار می‌گیرند.

با این حال، نحوه کارکرد آن برای هر کسب‌وکار از جمله یک شرکت ساختمانی، بر اساس محصولات فردی، اصول کسب‌وکار، و منابع و امکاناتی که در دسترس دارند، کمی متفاوت است.

برای نمونه خط تولید مخازن صنعتی از جمله مخازن تحت فشار، مخازن اتمسفریک، مخازن نفت و گاز در ایران با توجه به درخواست بالا، خواهان زیادی دارد و ابرگان سازه با بهره گیری از تمامی دانش و تخصص، با همکاری شرکت های بین المللی در این راستا قدم برداشته است.

انواع خط تولید

• خط تولید تکراری
• خط مجزا
• خط پیوسته
• خط انبوه
• خط کارگاهی

خط تولید تکراری

تولید اولیه‌ای که یک نوع محصول را در خط مونتاژ ایجاد می‌کند، درگیر خط تولید تکراری است. این نوع عملیاتِ تولید سریع، محصولات مشابه یا بسیار مشابه را به صورت انبوه و به طور 24 ساعته و هفت روز هفته تولید می‌کنند.

صنایع تولیدی که از این نوع خط تولید استفاده می‌کنند، عبارت‌اند از:

• خودرو
• الکترونیک
• اجسام نیمه‌رسانا
• کالاهای مصرفی بادوام

این صنایع تولید انبوه برای تولید تکراری ایدئال هستند، زیرا تقاضای مصرف‌کنندگان برای محصول نهایی، ثابت و قابل پیش‌بینی است. خط مونتاژ با تغییرات اندکی نسبتاً ثابت باقی می‌ماند، چون یک محصول در یک دوره زمانی به طور مکرر تولید می‌شود.

طرح‌های جامع بر اساس کمّیت و یک دوره زمانی ایجاد می‌شوند. تولید تکراری اغلب برای تولید محصولات برای انتقال به انبار یا در محیط‌های سفارش‌محورِ فروش با حجم بالا مانند خودرو استفاده می‌شود. ربات‌ها و سایر تجهیزات تولید خودکار با حجم بالا برای افزایش توان و کاهش هزینه‌های تولید در این نوع کارخانه‌ها استفاده می‌شوند.

خط تولید مجزا

تولید مجزا همانند تولید تکراری است. این تولید نیز در خطوط تولید اجرا می‌شود، اما کالاهای نهایی که در طی این فرآیند ایجاد می‌شوند، اغلب به طور قابل توجهی متفاوت هستند.

هنگام تعویض بین مدل‌های مختلف محصول، اغلب پیکربندی خط مونتاژ باید تغییر کند. در تأسیسات تولیدی، این تعویض به عنوان یک تغییر شناخته می‌شود و هزینه راه‌اندازی را در قالب زمان، نیروی کار و منابع به همراه دارد.

به عنوان مثال، در صنعت کامپیوتر، فناوری نه تنها با سرعتی پیوسته در حال توسعه است، بلکه مشتریان خواستار سفارشی‌سازی انبوه هستند. خط تولید برای ساخت رایانه‌ها و لپ‌تاپ‌های جدیدتر، نیازمند اصلاحاتی در خط مونتاژ برای تولید و مونتاژ سفارشاتی است که به جدیدترین قطعات الکترونیکی نیاز دارند.

خط تولید کارگاهی

در خط تولید کارگاه، به جای خط مونتاژ، از مناطق تولید مانند محل کار و کارگاه‌ها استفاده می‌شود. هر کارگر ممکن است قبل از اینکه محصول به جایگاه بعدی برود و تا زمانی که محصول نهایی تمام شود، چیزی به محصول اضافه کند. این روش تولید برای تولید سفارشی ایدئال است، زیرا سرعت کندتری دارد و حجم کمی از محصولاتِ بسیار سفارشی را تولید می‌کند.

به عنوان مثال کارگاهی را در نظر بگیرید که به ساخت کابینت‌های سفارشی مشغول است. کارگران در محل کار خود مستقر خواهند شد و هرکدام مطابق با سفارش مشتری، چیزی را به کابینت اضافه می‌کنند. یک نفر ممکن است مسئول اره کردن الوار باشد، دیگری مسئول اجرا کردن رزین، دیگر افراد مسئول صیقل دادن روغن‌های جلا و افرادی هم مسئول مونتاژ هستند.

به خاطر داشته باشید که تولید کارگاهی تنها برای محصولات با فناوری پایین نیست. این روش در تولید پیشرفته جت‌های جنگنده و موشک برای صنایع دفاعی و هوافضا نیز استفاده می‌شود. این محصولات توسط متخصصان بسیار آموزش دیده تولید می‌شوند که از تکنیک‌های ساخت پیشرفته استفاده می‌کنند و تمرکز زیادی بر کنترل کیفیت برای اطمینان از ساخت با کیفیت بالا دارند.

خط تولید پیوسته

تولید پیوسته بسیار شبیه به تولید تکراری است، زیرا 24 ساعته و در هفت روز هفته اجرا می‌شود، محصولات یکسان یا مشابه را به طور مکرر تولید می‌کند و تعداد سفارشات زیاد را انجام می‌دهد. تفاوت اصلی در اینجا این است که مواد خام مورد استفاده به جای اجزای جامد، گازها، مایعات، پودرها و مواد آبکی هستند.

تولید پیوسته علاوه بر تفاوت در مواد خام، تقریباً یکسان با تولید تکراری عمل می‌کند. در عمل نمونه‌ای از این خط تولید می‌تواند یک شرکت داروسازی باشد که مسکن‌ها را در مقادیر فراوان تولید می‌کند.

صنایع تولید صنعتی سنتی که به طور گسترده از تولید پیوسته استفاده می‌کنند، عبارت‌اند از:

• صنعت داروسازی
• مواد شیمیایی/گازهای صنعتی
• کودهای شیمیایی
• ایستگاه‌های برق
• پالایش نفت
• کاغذ
• کوره – فولاد، آهن و آلیاژها

خط تولید انبوه

تولید انبوه با تولید پیوسته تفاوت زیادی دارد و بیشتر شبیه به تولید مجزا و کارگاهی است. تعداد انبوهی از محصولاتی که ایجاد می‌شود، برای پاسخگویی به نیازهای یک مشتری خاص کافی خواهد بود. در حین تولید انبوه، تجهیزات پاک‌سازی شده و تمیز می‌شوند و تا زمانی که به تولید انبوه دیگری نیاز باشد، به همان حالت باقی می‌مانند. مواد خام مورد استفاده بیشتر شبیه به تولید پیوسته است زیرا شامل مایعات، گازها، پودرها و مواد آبکی نیز می‌شود.

نمونه بارز این خط تولید، کارخانه تولید سس است. این کارخانه ممکن است قادر به تولید سس‌های زیادی مانند سس باربیکیو، سس گوجه‌فرنگی و سس مایونز باشد، اما ممکن است مشتری فقط یکی از آن‌ها را سفارش دهد. در حالی که کارخانه، سس کچاپ را برای مشتری به مقدار مشخصی تولید می‌کند، سس مایونز و سایر سس‌ها در حال تولید نخواهند بود و در عوض، تا زمان یک تولید انبوه دیگر، تجهیزات شسته شده و تمیز می‌شوند.